De rijke historie van Oeteldonk en haar personages

Zo werd jij onderdeel van de rijke historie van carnaval in het mooiste “durp”: Oeteldonk

Over 11 dagen breekt het feest ein-de-lijk weer los en verandert Den Bosch in Oeteldonk. Inmiddels kleuren onze straten rood-wit-geel, worden de laatste emblemen genaaid en is Oeteldonk heeft meest besproken onderwerp op ons kantoor. Carnaval in Oeteldonk belooft ook dit jaar weer een uniek en uitbundig feest te worden. En bijzonder is het ook, want als carnavaller in Oeteldonk, ben je onderdeel van een eeuwenoude traditie en rijke historie. Maar waarom doen we dit ook alweer? Tijd voor een opfrisser waarom, hoe en met wie je carnaval viert. Lees snel verder!

Een korte versie van de rijke historie

Van oorsprong is carnaval een katholiek feest. Zoals elk jaar vindt carnaval plaats voor het begin van de vastentijd, 40 dagen voor Pasen. In algemene zin viert men het begin van het vasten. Naar waarschijnlijkheid stonden onze verre voorouders uit de Middeleeuwen zich al te verkleden en waren ze volop aan het dansen. Oké, het waren dan wel de Italianen die hiermee startten, maar gelukkig vloog de gezelligheid over naar andere delen van Europa. En zo dus ook uiteindelijk in Den Bosch. 

Dan zijn er nog best grote verschillen tussen carnaval in andere steden en landen, maar laat we ons focussen tot het carnaval in Den Bosch. Want ergens in de 19e eeuw kwam er bijna een einde aan carnaval in Den Bosch. Kun je het jezelf voorstellen!?

Voor 1881 ontstond er onenigheid tussen Bosschenaren, gemeente en de Bisschop van Den Bosch. Een groep Bosschenaren (de gegoede burgerij) verzet zich tegen carnaval, want het feest ging in hun optiek te veel gepaard met dansen, vermakelijkheden, drank en dus gezelligheid. De discussie liep zelfs zo uit de hand, dat Bisschop Godschalx sprak over het verbieden van carnaval in 1881…

Maar gelukkig kwamen dappere Bosschenaren bij elkaar en richtten zij de ‘Oeteldonksche Club van 1882‘ [OC] op. Ze hebben een doel, namelijk het feest veilig stellen door het naar de wensen van alle gegadigden aan te passen. In Café Plaats Roijaal (destijds gelegen Achter het Stadhuis) wordt het volksfeest dan toch behouden: drie dagen per jaar vindt het omgekeerde feest plaats, waar Den Bosch verandert in het durp (dorp) Oeteldonk, Bossche mannen boeren worden en Bossche vrouwen durskes. En dit feest vieren wij nog steeds!

De traditie zet zich voort

Goed, het feest der feesten is gered. In 1883 wordt het bezoek van Zijne Koninklijke Hoogheid Prins Amadeiro aangekondigd door d’n Burgervaojer. Oeteldonk verwelkomt de beste man door zijn bezoek drie dagen lang te vieren. Drie dagen op zondag, maandag dinsdag, net voordat het vasten begint. Valt het kwartje? Eigenlijk vieren wij tijdens carnaval het bezoek van Z.K.H. Prins Amadeiro in Oeteldonk!

Het verwelkomen van zo een man van niveau gebeurt natuurlijk niet met alleen een applausje. Nee, tot op de dag van vandaag wordt Z.K.H. Prins Amadeiro om stipt 11.11 uur opgehaald van Oeteldonk Centraol (het Centraal Station) door d’n burgervaojer. Z.K.H. Prins Amadeiro komt niet alleen, maar neemt ook zijn adjudant, Het Gevolg en de rest van zijn gezelschap mee. Dit ontvangst wordt gecombineerd met écht Oeteldonkse muziek (van een clubke) waarna boeren en durskes Z.K.H. Prins Amadeiro naar het stadhuis begeleiden.  

Later op zondag, opent Z.K.H. Prins Amadeiro officieel carnaval in Oeteldonk. Dit doet hij door Boer Knillis te onthullen op de Bossche Markt. Daarna volgt er een druk programma voor iedereen in Oeteldonk. Uiteindelijk eindigt carnaval op dinsdagnacht bij de begrafenis van Knillis… En geloof mij, daar jankt al jaren menig Oeteldonker om (ook ik).

Boeren, Peer, Amadeiro en nog meer belangrijks

Ik hoor je denken: Knillis? Amadeiro? Burger-wat? Ja, in Oeteldonk hebben wij verschillende hoofdrolspelers. Zij spelen echter belangrijke rollen in ons omgekeerde durp. Ik zal proberen zo kort mogelijk de belangrijkste figuren te benoemen.

Laat ik beginnen met Z.K.H. Prins Amadeiro. Officieel is zijn titel Prins Amadeiro Ricosto di Carnavallo, Ridder van het reksaM, Heer en Meester van Oeteldonk en deszelfs omliggende watervrije moerassen en zandwoestijnen enzovoort, enzovoort, enzovoort. Beetje lang, dus noemen wij hem eigenlijk d’n Hôôgheid (mag officieel niet) of de Prins. Hij komt niet uit Oeteldonk en praat algemeen beschaafd Nederlands. Hij woont in het Winterpaleis boven de rivieren, ver buiten Oeteldonk. Maar tijdens carnaval verblijft hij in zijn Zomerpaleis (Hotel Central) op de Markt. Inmiddels mag de 26e (!) Hoogheid zich laten verwelkomen in Oeteldonk. Hij wordt altijd bijgestaan door zijn Adjudant. De Adjudant bevindt zich aan de zijde van Z.K.H. Prins Amadeiro en zorgt ervoor dat alles goed met hem gaat.

Z.K.H. Prins Amadeiro wordt eveneens ondersteund door Het Gevolg, een gezelschap bestaande uit 10 generaals. In de on-omgekeerde wereld is Het Gevolg een dispuut uit Delft.

Tot slot: geen prins zonder ruiterij. En daarom heeft Z.K.H. Prins Amadeiro niet één, maar zelfs twee ruiterijen die hem escorteren door Oeteldonk. De Biezenpèrdjes en Stokpèrdjes, bestaande uit in totaal 24 ruiters mét een Opperhofstalmeester & Opperstokstalmeester. 

De grootste charmeur van Oeteldonk is toch wel onze eigen burgemeester, oftewel d’n burgervaojer. Zijn naam is Peer vaan de Muggenheuvel tot den Bobberd (of gewoon Peer) en is als zeer geliefd persoon de gastheer van Oeteldonk. Hij brengt tijdens de Aonspraok Z.K.H. Prins Amadeiro op de hoogte van het afgelopen jaar, welke gebeurtenissen plaatsvonden in onze stad.

Om het vrouwelijke schoon van Peer af te houden, wordt Driek Pakaon ingeschakeld. Hiermee wordt zijn veiligheid gegarandeerd, want durskes hangen graag om de nek van Peer. Tijdens carnaval wordt Driek Pakaon door Peer uitgeleend aan Z.K.H. Prins Amadeiro, en is Driek verantwoordelijk voor de Prins zijn veiligheid.

Peer wordt bijgestaan door Kees Minkels, onder begeleiding van De Geminteraod (11 heren die normaalgesproken erg serieus zijn, maar de boel de boel laten tijdens carnaval). Kees Minkels is de steun en toeverlaat van Peer. Als Assessor houdt hij Peer goed in de gaten en treedt hij op wanneer er gevaar ontstaat. Daantje Woenders draagt met trots het Oeteldonks Vaandel. Doel: het vaandel goed zichtbaar te tonen aan de Oeteldonkers.

Tot slot natuurlijk nog de Oeteldonkers, die tijdens carnaval boeren of durskes worden genoemd. Oeteldonkers zijn tijdens carnaval allemaal hetzelfde. Wij dragen blauwe kielen, voorzien van (jaar)emblemen en bijpassende versieringen. Ook behoren witte wanten en een boerenpet tot de traditionele kledingdracht. Boer Knillis wordt gezien als dé Oeteldonkse boer en vermeend stichter van Oeteldonk. Je vindt hem op de Bossche Markt. 

Disclaimer: uiteraard zijn er nog veel meer belangrijke figuren én vrijwilligers in Oeteldonk. Meer informatie is te lezen op de website van Oeteldonksche Club van 1882. 

Hoe je carnaval viert

Zoals eerder vermeld, begint carnaval in Oeteldonk heel officieel pas op de zondag. Maar velen van ons (ook ik ben hier schuldig aan) beginnen al veel eerder. En hoe kan het ook anders. Het is zo een fijn en gezellig feest! Neem hieronder de tiplijst door hoe je écht leuk carnaval viert:

• • verdiep je in het feest en de cultuur;
  • investeer in de juiste outfit;
  • steun Oeteldonk, word lid van de Oeteldonksche Club van 1882;
  • roep nooit, maar dan ook nooit Alaaf;
  • bereid je voor op onze GEWELDIGE Oeteldonkske muziek via onze Oeteldonk Spotify-playlist;
  • bezoek de officiële festiviteiten, bekijk de agenda van de OC.

Meer over Oeteldonk

Wij zitten al meer dan drie weken in een rood-wit-geel-versierd kantoor. De kriebels beginnen nu écht te komen. Houd onze website in de gaten voor meer blogs over Oeteldonk. Zin in!

Fotocredits: Fotopersbureau Gérard Damoiseaux, Oeteldonksche Club van 1882
Bron: Oeteldonksche Club van 1882