Vertel me hoe… un Oeteldonker dè doet!

Dag lieve mensen. Eerder schreven wij al ‘n overzicht van het enorm aantal tradities in Oeteldonk, haar hoofdrolspelers en de geschiedenis van dit mooie spel. Hierdoor begrijp je niet alleen waarom een Oeteldonker al weken voor d’n Carnaval in ‘t Rood Wit Geel loopt, of het voelt kriebelen van binnen als diegene de Oeteldonkse tonen horen (niet te verwarren met ‘n niet Bosch Carnavalsnummer). Nee, ‘t gaoi verder dan begrijpen. Door deze tradities en gebruiken komt Carnaval tot leven, krijgt het emotie en gevoel. Door deze tradities vergeet Oeteldonk voor 3 dagen even de rest van de wereld. Den Bosch is Oeteldonk geworden. Bosschenaren Oeteldonkers. En de hoogedelachtbare Peer vaan de Muggenheuvel (‘Peer’ in de volksmond) is veur 3 dagen d’n burgervaojer van het durp Oeteldonk.

De magie van Carnaval zit ‘m in de mensen. In Oeteldonkers onder mekaore. Voor de mooiste momenten heb je niets meer nodig dan elkaar. Maar het zijn die gebeurtenissen en tradities die de mensen samen brengen waardoor dit soort prachtige momenten ontstaan. We nemen je daarom graag even mee op een tocht door ons Pronkjuweel Oeteldonk. Want hoe gaoi dè nou, dat feest der feesten?

’t Begint toch echt pas op d’n zondag

Natuurlijk lusten we al wel ‘n biertje op de dagen veur Carnaval. Vanaf d’n 11e van d’n 11e is er constant vanalles te doen. En in de weken voor Carnaval neemt dat alleen maar toe. De straten kleuren rood-wit-geel, kroeg na kroeg ondergaat een ware metamorfose, en Station ‘s-Hertogenbosch wordt omgedoopt tot Oeteldonk Centraol. Ook verschijnt er een groot ingepakt figuur op de Markt. Hét symbool van Oeteldonk wordt klaargezet voor de zondag! In 2024 staat 

Menig Oeteldonker kan daarom niet meer wachten en trekt op donderdag of vrijdag z’nne Kiel al aan, als hij niet al op d’n woensdagen ervoor bij d’n Kletsaovonden of andere ‘opwermers’ geweest is. Op donderdag of vrijdag zijn eigenlijk alle kroegen wel klaar voor wat komen gaat: ‘t gaoi beginnen!

Op donderdag viert de Korte Putstraat haar Roet Korte Put (let op: kaarten nodig) en trapt de Ridderstraat rond 14.11 uur af met het befaamde Worstenbrôôdwee (sinds 2024 jaar met tickets: ‘Dan kunde vast un bojumpke legge veur de Carnaval!’) En bij De Graven van Leuven kun je ook al terecht voor traditioneel carnaval met het Natnekkenbal. Dit zijn gewoon lekkere opwerremers!

In d’n aanloop naar Carnavalszondag is dan ook menig Oeteldonker in de gezellige kroegjes van het durp te vinden. Maar kijk niet verbaast op als je een Oeteldonker op de zaterdagmiddag met een glimlach hoort verzuchten: “…en dan moet Carnaval nog beginnen…”

Carnavalszondag

En dan is het zo ver. Ge wordt wakker op Carnavalszondag. Vandaag komt d’n Hôôgheid! Het is wè vroeg maor ‘n waare Oeteldonker gaat deze ochtend met kriebels in z’n maag naar de Sint Jan waar de Carnavalsmis onthult wat er die dag gaat gebeuren.

Om 9 uur ‘s morgens stroomt de kathedraal vol met Bosschenaren in volledig in Oeteldonks ornaat. Deze mis is een unieke beleving. Het snijdvlak van traditie (Carnaval is een Katholiek feest) en een lach. De Carnavalsmis staat vol van de humor en plezier, dankzij Plebaan Vincent Blom. Er wordt gezongen en gelachen. En dat alles met het respect voor religie en tradities. 

Vanuit de mis, met een zegening voor Carnaval op zak, trekt de gehele stoet naar het Centraal Station: Oeteldonk Centraol. Dit station is reeds volledig geïnspecteerd en klaar voor ontvangst van d’n Hôôgheid. Om stipt 11.11 uur komt de trein aan en wordt d’n Hôôgheid ontvangen. Onderaan de roltrappen van het station wordt d’n Hôôgheid ontvangen door zijn ruiterij: de Stokpèrdjes en de Biezepèrdjes.

Hier staat het bol van de tradities. Lees die hier, of onthoud gewoon de belangrijkste 2 regels: “De Prins heeft altijd voorrang, ook als hij het niet heeft dan heeft hij het toch!” en “Doorlopen, anders wordt onze Knillis erg ongeduldig, die wil ook Carnaval gaan vieren…” Helder, toch?

De straten langs de route van de intocht (van Station naar de Markt) staan inmiddels vol Oeteldonkers die een glimp van d’n Hôôgheid hopen op te vangen. Maar d’n Hôôgheid komt niet alleen. De intocht gaat gepaard met een grote hoeveelheid loopgroepen. De intocht mag misschien niet de prachtige praalwagens van de Grote Optocht met zich meebrengen, maar de humor voert de boventoon. Eigenlijk is de intocht gewoon een prachtige vertoning van Oeteldonkse kleinkunst, zelfspot, humor en reflectie.

De intocht eindigt op de Markt. Hier draagt de burgemeester van ‘s-Hertogenbosch de ambsketen over aan de Burgervaojer van Oeteldonk, Peer vaan den Muggenheuvel tot den Bobberd. Voor 3 dagen is Peer de Burgervaojer van Oeteldonk, ons pronkjuweel! Ge zult ‘m regelmatig voorbij zien komen met Daantje Woenders, Kees Minkels, Driek Pakaon en De Geminteraod.

Na de overdracht van de ambtsketen wordt het Oeteldonkse Volkslied gespeeld. D’n Hôôgheid spreekt zijn onderdanen toe. In de woorden van de Oeteldonksche Club van 1882: “Daarna is het gedaan met de normale gang van zaken. Peer en de zijnen maken dan voor de komende drie dagen de dienst uit in Oeteldonk“

En dan is het zover: de onthulling van Knillis is het officieel startteken van Carnaval! Boer Knillis -het grote figuur die al enkele dagen op de markt staat- wordt onthuld. De onthulling is hét hoogtepunt: Carnaval is begonnen. (Héél officieel eigenlijk pas na het uitspreken van de Troonrede door de Prins, tijdens het Open Hof, maar goed…). Dit jaar -want, schrikkeljaar-, staat Knillis niet alleen. Hij wordt vergezeld door Moeder Hendrien.

De hele dag zijn er verder allerlei activiteiten. Oeteldonk is namelijk een verzameling van clubkes die samen Carnaval maken tot wat het is. Veur ‘n volledig overzicht, bekijk de agenda van de Oeteldonksche Club van 1882.

d’n Moandag

Je kiel begint nu langzaamaan rechtop in je woonkamer te staan, je handschoenen beginnen te kraken, maor het is toch echt weer tijd voor dag 2. Hedde kids? Neemt die dan mee naar OliebollenfantenFeest in de Orangerie. Ook trekt op d’n maandag de Grote Optocht (12.33 uur) door de Oeteldonkse straten. En dat betekent rijendik publiek dat geniet van de humor en de gein. De route vind je hier. Opwarmen kun je veuraf bij het Vruugkwekkersconcert (11.11 uur, kaarten nodig).

En op deinsdag janken we bij knillis

Een mooie dag. Natuurlijk heeft ook menig Oeteldonker het vandaag heel even zwaar. Je stem is kwijt en je lichaam toont meerdere tekenen van aftakeling. Maar dan hoor je dat ene Oeteldonkse nummer nog in je hoofd. Je ziet de zon door de ramen en leest dat appje van je vrienden “We gaon weer, tot zo”. Zodra je de kiel weer aan hebt en naar buiten loopt zie je uit elk hoekje en steegje weer de rood wit gele sjaaltjes komen. We mogen en kunnen weer!

En hoe zwaar de dinsdag soms ook kan zijn, er is weinig zo mooi dan wanneer je met z’n alle in de ochtend in het zonnetje staat. Ja, je mag even klagen en het eerste biertje valt misschien wat zwaar, maar hier staan we met z’n allen! En dan besef het ineens: het is alweer de laatste dag. Iets wat je snel ook weer vergeet, want Oeteldonk is NU.

D’n dinsdag start met ‘In Draf met de Ruiterij‘ (verzamelen om 09.55 uur in de Ridderstraat). Of sluit vanaf 12.11 uur aan bij de Kroegentocht De Laotste Loodjes. Na deze kroegentochten zit je er zeker wel goed in. Bij De Graven van Leuven wil je om 14.11 uur klaar staan voor Hoe Jong Bende (Oeteldonkse muziek in een rebels jasje), of sluit je aan vanaf 20.00 uur voor de Bambesjoersjoow (dan weer lekker traditioneel). En de condoléance van onze Knillis gebeurt veurafgaand de begrafenis van hemzelf in De Raadskelder.

En dan is het zover: de Begrafenis van onze Knillis en Moeder Hendrien. De kroegen gaan dicht, de muziek gaat uit en heel Oeteldonk, jong en oud, verzamelt zich nog één keer op de Markt. D’n Hôôgheid verschijnt en dan gebeurt het: Knillis wordt in stilte van zunne sokkel gehaald en in z’n kist gelegd. Zo als het een ware begrafenis betaamd, zijn er tranen en gelach, stilte en een warme knuffel. Het is veurbij. Even val je in een gat, totdat je beseft wat een prachtige dagen je beleefd hebt.

D’n Hôôgheid maakt het thema voor volgend jaar bekend, want 1 ding weten we zeker: Tot volgend jaar!

Haring Happen

En hoewel Carnaval in de nacht van dinsdag op woensdag toch echt om 00.00 uur afgelopen is, komt er nog een klein staartje. Terwijl de (meeste) Oeteldonkers naar huis gaan, wordt menig kroegje nog van het rood-wit-geel ontdaan en teruggebracht naar de Bossche kroeg die het buiten carnaval is.

Morgen worden we gewoon weer wakker in Den Bosch. Het gewone leven begint weer. Maar zoveel dagen van liefde en gein gaat niet in de koude kleren zitten. Het is daarom dat menig Oeteldonker op de woensdag aan het eind van de middag nog even bij zijn of haar favoriet je kroegje langsgaat. Gewoon weer in onze eigen kleren, luisterend naar alledaogse muziek. Het is een normale woensdag. Maar hier komen de mooie verhalen nog even voorbij. Nog even met elkaar d’n Carnaval doornemen tijdens het haring happen. Ja, haring happen! Want er zijn weinig kroegen waar er niet een flinke schaal haring met uitjes voorbij komt. Van de kastelijn voor zijn trouwe gasten. ‘Bedankt dè gullie d’r waore, ‘t waor een prachtige Carnaval’. Witte nog…

Fotocredits: Oeteldonksche Club van 1882