De Markt: het letterlijke hoogtepunt van Den Bosch

Een korte geschiedenis over de Markt in Den Bosch

De Markt is het centrale punt van Den Bosch. Ofwel, het kloppende hart van de stad. De Markt dateert al uit de middeleeuwen en heeft door de eeuwen heen een belangrijke rol gespeeld als centrum van handel, ontmoeting en gemeenschap. Ruim 900 later heeft de Markt nog steeds een belangrijke rol in het economische en sociale leven van de Bosschenaren. In deze blog zetten we de bijzondere weetjes op een rij.

Geologische dans

Den Bosch rust op een dekzandrug die zich uitstrekt van Herpen tot Geertruidenberg. In de nasleep van de IJstijd vormde deze dekzandrug een ondoordringbare barrière voor de Dommel en de Aa, rivieren die hun weg naar het noorden zochten. Door de kracht van de natuur erodeerden deze waterstromen. Hierdoor werden donken gecreëerd, waarop later onze stad werd gesticht. De grond onder Den Bosch is daarmee de getuige van een eeuwenlange geologische dans.

Een logische beslissing

In het jaar 1185, onder het bewind van Hertog Hendrik I van Brabant, klonk het startschot voor de geschiedenis van Den Bosch. En dus ook de Markt. Met een jachtslot in Orthen in zijn bezit, had de hertog een visie voor een bloeiende vestigingsstad. Niet ver van zijn landgoed begon hij te bouwen op een van de eerdergenoemde donken. Circa 6 meter boven zeeniveau stichtte hij de Markt. En dus -letterlijk- het hoogtepunt van Den Bosch. Strategische zet, want met de omliggende wateren bleek zijn stad hét centrum voor doorvoerhandel te zijn.

De Markt was niet de enige markt

Het handelen begon al vroeg onder de Bosschenaren. En succesvol. Rondom het jaartal 1650 waren er in Den Bosch verschillende markten voor graan, vis, vlees, boter, brood en stoffen én zeven jaarmarkten. Uiteraard was de Markt, waar deze blog over gaat, het grootst.

Leuk om te zien: Erfgoed ’s-Hertogenbosch heeft alle verschillende markten in kaart gebracht. Eveneens blijkt dat Den Bosch zelfs markthallen had. Echter, door achterstallig onderhoud zijn deze in 1850 afgebroken. Stel je voor dat we zo’n toffe markthal hadden… (ik romantiseer het voor mezelf als een Spaanse Mercado).

Bijzondere gebouwen aan de Markt

Omdat de Markt veel bezoekers en bekijks trok, herrezen zo ook belangrijke gebouwen. Welke trouwens nog steeds bestaan. Met stipt op nummer 1 natuurlijk het stadhuis. Nog eerder dan het stadhuis, stonden op deze locatie natuurlijk de allereerste huizen. Waaronder De Moriaan. Het schijnt dat Hertog Hendrik I De Moriaan liet bouwen voor zijn vriend. Geen slechte vriend, in mijn ogen.

Ook vind je op de Markt het Puthuis (waterput) en Onze-Lieve-Vrouwhuisje. Beide zijn reconstructies uit 2015 en 2016, waarvan de bouw is gebaseerd op archeologisch onderzoek.

Inspiratie voor wereldberoemde kunstenaar

Niemand minder dan de kunstenaar Jheronimus Bosch heeft gewoond en gewerkt aan de Markt in Den Bosch. Zowel de stad als de Markt waren belangrijke inspiratiebronnen voor de heer Van Aken (zijn echte achternaam). En hoewel de soms raadselachtige doch mega talentvolle kunstenaar in 1516 is overleden, leeft zijn verhaal voort. Want Den Bosch eert hem – met trots! Zo is het Jheronimus Bosch Art Center gewijd aan zijn leven en mystieke creativiteit in werk. Treed in zijn voetsporen met een bezoek aan Het Huis van Bosch.

Persoonlijke boekentip: wil je meegenomen worden in het (liefdes)leven van deze bijzondere kunstenaar? En daarmee meer inzichten krijgen in het leven in Den Bosch en op de Markt anno 1481? Dan moet je zeker eens De Duivelskunstenaar huren in de bibliotheek!

Dit doe je nu op de Markt

Vandaag de dag komen nog steeds marktlieden bij elkaar om goederen aan te bieden via marktkramen. Dagverse groente en fruit uit de streek, maar ook vis, tapas en andere culinaire spijzen worden verkocht aan de bourgondische Bosschenaren die wij zijn. Je bezoekt de gezellige Bossche Markt op woensdag, vrijdag (biologisch) en zaterdag.

Ergens in de winter is de Markt het centrale punt tijdens ons culturele feest Carnaval. Drie dagen lang vieren wij de komst van onze Hôôgheid in Oeteldonk, met als hoogtepunt de onthulling en begrafenis van Knillis op de Markt. In de lente- en zomermaanden vinden er verscheidene events plaats op het historische terrein, zoals Jazz in Duketown, de Geraniummarkt, de kermis en de festiviteiten rondom Koningsdag.

En dit doe je rondom de Markt

Slapen als een hertog, culinaire verleidingen en jezelf verliezen in de talloze winkels. De gebouwen aan de Markt hebben verschillende doeleinden. Ook als je er geen warenmarkt of event is. Zo vind je hier het prachtige stadhuis, waar bijzondere kunstwerken worden tentoongesteld en verliefde koppeltjes elkaar het ja-woord geven.

Overnachten doe je bij Hotel Central, waar je ongetwijfeld zonder ochtendhumeur wakker wordt door het fijne uitzicht over -jawel- de Markt. In ditzelfde hotel vind je Brasserie Cé voor lunch en diner. Of bezoek een van de andere horeca mét fantastische terrassen, waaronder De Druif, Brasserie Top of het Warenhuis. Avondje dansen of livemuziek? Sla dan zeker P79 of ’t Opkikkertje niet over.

Gaode meej naar dun mèrt?

Korte samenvatting: er is van alles te doen op de Bossche Markt. Zie je daar?

Markt Den Bosch: Markt

Fotocredits: Den Bosch City
Bronnen: Groeten uit Den Bosch, Erfgoed ‘s-Hertogenbosch (bron 1 en bron 2), Den Bosch Cultuurstad, Digitale bibliotheek voor de Nederlandse letteren, NOS: Winkelpand in Den Bosch ingestort